Tekst (deel 2) t.b.v. Nirvana-dag op 16 februari 2025. Op deze dag staan (zitten) we stil bij het overlijden van de historische Boeddha en het onderricht wat hij heeft gegeven.

Thich Nhat Hanh¹:

“Alle geconditioneerde dingen zijn vergankelijk.
Het zijn verschijnselen, onderworpen aan geboorte en dood.
Wanneer geboorte en dood niet langer bestaan,
is het volledig stil worden vreugde.

Dit vers (gatha) heeft de Boeddha kort voor zijn dood voorgedragen. De eerste twee regels drukken relatieve waarheid uit, de derde en de vierde regel absolute waarheid.

‘Alle geconditioneerde dingen’ omvat fysische, fysiologische en psychische verschijnselen. ‘Volledig stil worden’ betekent nirwana, de uitdoving van alle concepten. Wanneer de Boeddha zegt: ‘Het volledig stil worden is vreugde’ bedoelt hij dat denken, conceptualiseren en spreken opgehouden zijn. Dit is de derde edele waarheid in absolute termen. De Boeddha raadt ons aan elke dag de ‘vijf geheugensteuntjes’ op te zeggen:

1. Ik ben van dien aard dat ik oud word. Er is geen mogelijkheid om aan oud worden te ontsnappen.
2. Ik ben van dien aard dat ik slechte gezondheid krijg. Er is geen mogelijkheid om aan een slechte gezondheid te krijgen te ontsnappen.
3. Ik ben van dien aard dat ik sterf. Er is geen mogelijkheid om aan doodgaan te ontsnappen.
4. Alles wat mij dierbaar is en iedereen van wie ik houd zijn van dien aard dat zij veranderen. Er is geen mogelijkheid om aan van hen gescheiden worden te ontsnappen.
5. Mijn daden zijn mijn enige ware persoonlijke bezittingen. Ik kan niet aan de gevolgen van mijn daden ontsnappen. Mijn daden zijn de grond waarop ik sta.

De vijf geheugensteuntjes helpen ons vriendschap te sluiten met onze angst om oud te worden ziek te worden verlaten te worden en te sterven.

1. Hanh, T. N. (1999). Het hart van boeddha’s leer. Haarlem: Uitgeverij Altamira. Pagina 121-123 ↩︎